Zima zagościła już w większości rejonów w Polsce i jak wiemy jest to szczególny czas dla tych, którzy kochają górskie rejony. Potwierdzi to chyba każdy, kto choć raz wybrał się na wyprawę w góry zimą. To, co w lecie jest przez człowieka lub samą przyrodę zniszczone, połamane, czy zaśmiecone, zimą chowa się pod śniegiem. Osobliwą przyjemność daje sam fakt poruszania się po nieprzydeptanych jeszcze leśnych szlakach, czy to na nartach, czy pieszo. Zachwycająca panorama szczytów połączona z niepowtarzalną konfiguracją chmur oraz różnie padającymi promieniami słońca- to wszystko tworzy właśnie ten magiczny klimat. Szczególnie w zimie ścielące się w dolinach mgły, z których wynurzają się oświetlone słońcem szczyty, stwarzając wrażenie innego świata.
Niezapomniane widoki z górskich szczytów, zapierające dech w piersiach formy śnieżno – lodowe, sople i zamarznięte wodospady, zmieniające się kolory górskich stoków w różnych porach dnia, wreszcie strugi zimnego czystego powietrza wpadające do płuc – tego wszystkiego można doświadczyć zimą w górach. Te wyjątkowe okoliczności przyrody w ostatnim czasie przyciągają coraz więcej ludzi, również tych jeszcze nie obytych z wędrówkami turystycznymi, ostrym klimatem i warunkami atmosferycznymi, a przede wszystkim z poruszaniem się po śniegu, czy nawet po lodzie. Nie należy zapominać jednak, że jest to wycieczka, którą należy odpowiednio zaplanować. Choć góry są piękne, potrafią być także niebezpieczne. Wyprawa w góry zimą to poważna sprawa! Warto zatem wiedzieć, jak się przygotować, aby na miejscu nie czekała nas przykra niespodzianka!
Górskie wędrówki często wymagają pokonywania własnych słabości oraz uczą pokory. Góry nieraz wystawiają nas na próbę i zmuszają do pokonywania własnych granic psychicznych i fizycznych. Przezwyciężając to czujemy się mocniejsi, bardziej odporni nie tylko na te wysiłki i obawy, które przeżywamy w czasie często męczącej wędrówki. Czujemy się potem wzmocnieni psychicznie przy pokonywaniu trudności codziennego życia, mamy większy dystans do spraw i problemów, które nas otaczają. Wraz z nadchodzącą zimą wychodzimy naprzeciw wszystkim poszukującym niezbędnych informacji, jak przygotować się na wyprawę w góry zimową porą. Być może dla niektórych będą to nowości, dla innych przypomnienia.
Krok 1 – zadbaj o odpowiedni ekwipunek w góry
Ekwipunek w góry i wybór stosownego ubioru na piesze zimowe wędrówki w górach zależy przede wszystkim od kilku czynników, takich jak zaplanowana trasa wędrówki, przewidziany czas przebywania w górach, czy aktualnie panujące warunki śniegowe i atmosferyczne.Wybierając się w góry zimą, powinieneś pamiętać, że warunki atmosferyczne potrafią być różne, jak również, że szybko potrafią się diametralnie zmienić, dlatego niezwykle istotne jest posiadanie odpowiedniego wyposażenia, które sprawdzi się podczas każdej, możliwej sytuacji. Dobrze zorganizowany ekwipunek w góry jest niezbędny, jeśli chodzi o wędrówki zimowe. Podstawą jest plecak z kategorii trekkingowych, ponieważ są one lekkie i niezwykle pakowne.
Jeżeli ekwipunek w góry to koniecznie zabierz ze sobą także:
- Apteczkę turystyczną – posiada ona podstawowe środki medyczne i opatrunkowe, koc/folię NRC,
- latarkę – najlepiej tzw. czołówkę,
- mapę miejsca i okolic, do których się wybierasz,
- gotówkę – może być niezbędna w przypadku postoju w schroniskach górskich, w których nie będzie możliwości zapłaty kartą,
- dokumenty potwierdzające tożsamość,
- naładowany telefon komórkowy,
- przy dłuższych wędrówkach zapasowy power bank,
- krem z filtrem – podczas pobytu na wyżej położonych terenach słońce może nieco bardziej doskwierać, a nikomu nie są potrzebne poparzenia słoneczne,
- raczki,
- termos.
Apteczka, latarka, telefon komórkowy z wpisanym numerem działającego na tym terenie górskiego pogotowia zapewniają możliwość udzielenia pomocy w razie wypadku.Zarówno ubiór, jak i ekwipunek w góry powinny zapewniać:
- Ochronę przed wyziębieniem ciała podczas różnych etapów wędrówki (przy pogodzie bezwietrznej, na wietrze i przy silnym mrozie), chroniąc również przed przegrzaniem organizmu, m. in. przy dużym nasłonecznieniu,
- swobodę poruszania się w terenie i w różnych warunkach, co wiąże się też z ciężarem ubioru i ekwipunku oraz jego właściwym dopasowaniem,
- łatwość utrzymania równowagi na śniegach twardych lub zlodzonych (zapobieganie poślizgnięciom, które mogą być tragiczne w skutkach),
- pełne bezpieczeństwo w trudnych warunkach (dodatkowe,
- wyposażenie w raki, czekan, linę, uprząż.
Uwaga ogólna: nie ma różnic w ubiorach męskich i damskich stosowanych w czasie wycieczek górskich w zimie.
Niezbędny jest także suchy prowiant i picie, które powinno Ci dostarczyć energii na kolejne kilometry wędrówki. W przypadku jedzenia świetnym wyborem są batony energetyczne i proteinowe, orzechy i różnego rodzaju przekąski. Warto jednak zabrać ze sobą przygotowane wcześniej kanapki, które będą nieco bardziej sycące. Nie na wszystkich trasach, które będziesz pokonywał, będą schroniska górskie, warto więc posiadać własne zabezpieczenie. Zrezygnuj ze słodkich, gazowanych napojów oraz soków, zamiast tego, wybierz wodę niegazowaną. Pamiętaj, ekwipunek w góry powinien być dostosowany do Twoich potrzeb, jeśli więc zażywasz jakieś leki, również powinny się w nim znaleźć.
Krok 2 – ekwipunek w góry – pamiętaj o ubiorze
Jeśli zastanawiasz się, jaki powinien być ubiór w góry zimą, spieszymy z pomocą. Przede wszystkim, powinieneś mieć ze sobą odpowiedni, kilkuwarstwowy strój, który zapewni Ci zarówno ciepło, jak i bezpieczeństwo. Biorąc pod uwagę, jak mroźna w górach potrafi być zima, odzież powinna spełniać konkretne wymagania:
- Gwarancja wiatroodporności i wodoodporności (warstwa zewnętrzna),
- odpowiednie odprowadzenie potu (bielizna termoaktywna),
- zapewnienie prawidłowego zakresu termicznego (polary o różnej gramaturze, swetry puchowe).
Przy planowaniu górskiej wycieczki pieszej w zimie wymagania dotyczące ubioru i ekwipunku w góry znacznie wzrastają. Ich dobór zależy od trasy wycieczki, czasu jej trwania, warunków pogodowych i rodzaju pokrywy śnieżnej.
Mróz to groźny przeciwnik – nie lekceważ go!
Zima potrafi być naprawdę mroźna, warto więc odpowiednio się zabezpieczyć. Kompletując ekwipunek w góry (zobacz naszą listę), w tym odzież, którą zabierzesz w góry zimą, nie możesz zapomnieć o bieliźnie termoaktywnej. Powinieneś wybierać taką, która będzie dopasowana do Twojego ciała, jak również będziesz mógł się w niej swobodnie poruszać. Jej główny cel to odprowadzenie wilgoci, która gromadzi się na powierzchni ciała podczas wędrówki oraz utrzymanie ciepła przy ciele. Niezwykle ważny jest materiał, z którego wykonana jest bielizna, aby uniknąć efektu mokrej skóry, świetnie spisze się np. wełna merino, z kolei bawełny staraj się unikać, ponieważ magazynuje wilgoć. Jak następna warstwa do utrzymania odpowiedniej temperatury ciała dobre będą grubsze, syntetyczne materiały jak polar, stretch lub sweter puchowy
Ubiór w góry, jako element ekwipunku górskiego, zimą składa się także z warstwy zewnętrznej, której celem jest zapewnienie Ci odpowiedniej ochrony przed wiatrem i opadami deszczu lub śniegu. Najlepiej sprawdzi się kurtka membranowa, która składa się z kilku warstw. Zapewnia ona wodoodporność, a jednocześnie umożliwia wentylację, która jest niezbędna podczas ciągłego wysiłku fizycznego.
Uwaga! Starajcie się unikać białych kurtek czy kombinezonów, których nie widać na tle śniegu, co jest ważne przy akcji ratunkowej.
Nie można zapomnieć o butach. W górach zimą jest nie tylko zimno, lecz również ślisko i stromo. Warto więc wybrać takie, które będą sztywne i co najmniej nad kostkę. Buty w góry zimą muszą być także wykonane z odpowiedniego materiału, aby były wodoodporne. Obuwie typowo turystyczne, wykonane z dobrych materiałów, towysokie buty na wibramie, nieprzemakalne, skórzane lub goreteksowe, ocieplane. Do ekstremalnych wycieczek lub wspinaczki używane są buty z tworzywa lub skórzane z wewnętrznym ocieplanym botkiem. Buty takie powinny mieć sztywną podeszwę oraz odpowiedni wypust (rant), z przodu i tyłu, pozwalający przypiąć raczki lub raki.
Krok 3 – planowanie optymalnej trasy
Planowanie wyprawy w góry to nie tylko wcześniejsze przygotowywanie swojego ekwipunku w góry i bagażu, lecz również wybór tras, które chce się pokonać. Każde wyjście na którykolwiek ze szlaków powinno być odpowiednio zabezpieczone. Zimowe przechadzki w terenach górskich ograniczają się zazwyczaj do wędrówek górskimi dolinami, leśnymi szlakami, lub ścieżkami pod reglami. Są to wędrówki raczej krótkie. Gdy pogoda jest niesprzyjająca, odkładamy spacer na inny dzień lub godziny popołudniowe, ale należy pamiętać, że zimowy dzień jest krótki, więc nie mamy po południu zbyt wiele czasu na taką przechadzkę. Południowe słońce podnosi temperaturę powietrza, co pozwala nam nieraz ściągnąć kurtkę lub sweter będący naszym górskim ekwpiunkiem. Zmiękcza ono również zlodowaciałe partie śniegu i czyni je mniej śliskimi.
Zima w górach – pamiętaj, że może być trudniej!
Górskie tereny potrafią nie być najłatwiejsze, a szczególnie zimą, dlatego odpowiednio wcześniej należy sprawdzić trudność trasy, jej długość, a także możliwy czas przejścia. Trzeba również wziąć pod uwagę możliwość zmiany warunków atmosferycznych, co może wydłużyć wędrówkę.Nie należy zapominać o możliwych zagrożeniach, które mogą wystąpić w górach. To nie tylko niskie temperatury i porywisty wiatr, lecz także oblodzenie i lawiny. Możliwość lawin występujących na terenie, na który chce się wybrać, można sprawdzić w aktualnościach, które podają miejscowe służby.
Zimą w górach znacznie szybciej zapada zmrok, przez co niektóre szlaki są całkowicie wyłączone ze względu na możliwe niebezpieczeństwo. Planując wędrówkę po górach podczas tej pory roku, należy zaplanować wyjście na szlak odpowiednio wcześnie, aby zdążyć bezpiecznie wrócić. Nawet na krótką, zimową przechadzkę bezpieczniej jest iść w towarzystwie. Nagła zmiana pogody lub pobłądzenie może bowiem samotnego spacerowicza postawić w sytuacji zagrożenia utraty zdrowia, a w skrajnych przypadkach nawet życia.
Mierz siły na zamiary!
Zimowa trasa górska, którą się wybiera, powinna być zarówno optymalna, jak i dostosowana do kondycji i sprawności. Warto więc mierzyć siły na zamiary i nie porywać się na wyprawy, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Jest to szczególnie ważne o tej porze roku, ponieważ nie jest to zwykły spacer, lecz niekiedy trudne do przejścia tereny, do których potrzeba nieco więcej siły niż zwykle.
Trasa powinna zostać rozplanowana przy pomocy przewodników i map jeszcze przed wyjazdem w góry i tu uwaga: nie planujcie zimowych wycieczek górskich na podstawie przewodnikowych opisów wycieczek letnich. Równie mało przydatne są tu przewodniki do turystyki narciarskiej. Trasy wycieczek letnich są bowiem w zimie często niedostępne dla ruchu pieszego, a czasami wręcz niebezpieczne (strome stoki, lawiniaste żleby, oblodzenia itp.). tak samo nieporównywalne są letnie i zimowe czasy przejścia, gdyż zimowe przejścia z reguły trwają znacznie dłużej. Przewodniki turystyczno-narciarskie eksponują szlaki o dużym zaśnieżeniu, a także ich fragmenty zjazdowe. Turysta pieszy zaś powinien unikać torowania drogi w głębokim śniegu, omijając w miarę możliwości stoki oblodzone, na których sprawny narciarz porusza się swobodnie.
Krok 4 – sprawdzenie pogody i trudności z tym związanych
Choć zimowe wycieczki po górskich szlakach to jedna z przyjemniejszych form spędzania wolnego czasu, warto się do nich odpowiednio wcześniej przygotować. Priorytetem powinno być sprawdzenie zapowiadanych warunków atmosferycznych. Jest to szczególnie ważne zimą, gdy potrafią być one zmienne i niebezpieczne dla życia człowieka. Planując wyprawę na szlak, należy sprawdzić komunikaty i aktualności, które wydają służby, o możliwym zagrożeniu lawinowym. Warto mieć ze sobą zestaw lawinowy, który w razie niebezpieczeństwa może uratować życie. Należą do niego:
- Łopatka,
- detektor,
- sonda.
W związku z silnymi opadami i nieuniknionym mrozem, na trasach może występować też oblodzenie, przez co szlak może być trudniejszy do pokonania bądź całkiem wyłączony dla turystów górskich. Prawdopodobieństwo występowania tego typu utrudnień jest ogromne, dlatego powinno się posiadać odpowiedni ekwipunek w góry, który ułatwi pokonywanie górskich terenów. Prawidłowe rozpoznanie nie tylko pogody, lecz także trudności, jakie mogą Cię spotkać podczas takiej wyprawy, jest niezwykle ważne. Jeśli na zewnątrz panują trudne warunki atmosferyczne, warto wziąć je pod uwagę i zrezygnować z wyprawy na szlak, ponieważ może być to niebezpieczne. W przypadku jakiegokolwiek zagrożenia należy skorzystać z pomocy służb ratunkowych. Ratownicy mają większe doświadczenie poruszania się zimą po górskich trasach, jak również posiadają odpowiednią wiedzę i sprzęt. Do warunków atmosferycznych istotnych przy uprawianiu zimowej turystyki pieszej w górach zaliczamy : mgłę, wiatr, nasłonecznienie, opady, mróz.
Mgła w górach – dlaczego tak ważne, aby o niej pamiętać?
Mgła powoduje często błądzenie, szczególnie w terenie otwartym, nie zalesionym. W zimie zasypane są szlaki, a często pod szadzią śnieżną znikają znaki turystyczne. Zasłonięte są też wszelkie punkty orientacyjne (okoliczne szczyty, doliny itp.), co dodatkowo utrudnia orientację. Ponadto mgła, w połączeniu z wiatrem, powoduje silne oziębienie ciała skutkiem zalegającej w powietrzu wilgoci. Jeśli zatem mgły ulokowały się w górach, nie warto ryzykować wycieczki, szczególnie wówczas, gdy góry „dymią”, to znaczy, gdy mgły podnoszą się w górę i pojawiają się wciąż nowe.
Jeśli natomiast mgły zalegają w dolinach, to może się okazać, że ponad stosunkowo nie grubą ich warstwą rozciąga się pogodne niebo.Wiatr w zimie jest nie tylko nieprzyjemny, ale może stanowić zagrożenie. W połączeniu z niewielkim nawet mrozem bardzo ochładza organizm. Przydatne są wówczas: puchowa kurtka, kaptur, podwójne rękawice. Twarz i małżowiny uszne pokrywamy wtedy kremem. silny wiatr potrafi czasem przewrócić turystę i stawia opór w marszu. W połączeniu z opadem śniegu powoduje zalepianie okularów i przemoczenie ubioru. Działa też niekorzystnie na pracę serca i na stan psychiczny.
Ślepota śnieżna – co to jest?
Zimą promienie słoneczne odbijają się od pokrywy śnieżnej potęgując naszą ekspozycję na promienie UV, dlatego powinniśmy zawsze mieć okulary przeciwsłoneczne z filtrem przynajmniej 3 lub gogle narciarskie oraz chronić niezakryte ubraniem części ciała za pomocą kremu z filtrem. Opady w zimie to śnieg, a czasem deszcz. Sypiący spokojnie śnieg nie jest przykry, ale zamieć śnieżna znacznie zmniejsza widoczność oraz wyziębia organizm (wilgoć i wiatr). Deszcz w zimie jest szczególnie przykry, jeśli odzież przemaka, a śnieg robi się grząski. Wówczas, trzeba jak najszybciej schować się pod dach, a najlepiej w schronisku, lub w ogóle nie wybierać się na wędrówkę.
Mróz sam w sobie stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nieraz i życia. Działa czasem bardzo zdradliwie, dlatego trzeba się przed nim dobrze zabezpieczyć, a w czasie wycieczki obserwować się wzajemnie, kontrolując, czy u towarzyszy nie wystąpiły lokalne zbielenia skóry na nosie, uszach czy policzkach, co jest początkowym symptomem odmrożeń. Działanie mrozu wzmacnia się przy wietrze nawet niezbyt silnym. W dniach, w których temperatura jest niższa niż -15°C, a szczególnie wówczas, gdy na dworze wieje, nie wybierajcie się na górskie wędrówki. nie będą one bowiem ani przyjemne, ani bezpieczne.
Pamiętajmy!
- Lepiej nosić więcej zapasowych części ubioru (polar, drugie rękawice, zapasową czapkę), niż doznać odmrożeń a nawet zamarznąć na trasie,
- zimowy dzień jest znacznie krótszy od letniego, dysponujecie zatem mniejszą ilością czasu, dlatego trzeba wyjść w drogę wcześnie rano, aby osiągnąć punkt docelowy (np. szczyt) około południa, potem zejść w doliny i dojść do końca etapu około trzeciej po południu. Wieczorem bowiem lubią nasuwać się mgły, temperatura szybko się obniża i w złym oświetleniu łatwo zabłądzić,
- czyste, bezchmurne niebo rano nie gwarantuje ładnej pogody na cały dzień,
- lepszą prognozę daje stan ciśnienia i tendencja do jego zmian (gdy ciśnienie jest wysokie i wzrasta, to wtedy ładna pogoda jest raczej pewna).
Krok 5 – Znasz swoje limity, więc nie przesadzaj!
Prawidłowe przygotowanie do wyprawy w góry powinno zacząć się już kilka tygodni wcześniej. Należy wziąć pod uwagę trasy, jakie zamierza się pokonać, jak również ich długość. Jest to niezwykle ważne dlatego, że mogą być one zbyt trudne, jeśli przez długi czas nie było się aktywnym fizycznie. Z tego względu warto się nieco przygotować i zadbać o kondycję. Początkowo wystarczy długi spacer lub wyjście na rower. Będzie to lekka rozgrzewka przed tym, co czeka Cię na szlakach. Zimą jest to szczególnie istotne, ponieważ warunki atmosferyczne są zmienne i trasy mogą być w niektórych momentach nieco bardziej wymagające. Weź pod uwagę także trudności, jakie mogą występować na szlakach, np. oblodzenia. Takie trasy wymagają więcej wysiłku, jak również ich przejście może się zwyczajnie nie udać. Nie należy zatem przesadzać i wybierać się na wyprawy, które mogą się okazać niebezpieczne dla Twojego zdrowia lub życia.
Tereny górskie zimą są malownicze i warte zobaczenia, jednak powinieneś zachować rozsądek i zwracać uwagę na swój limit sił, który nie jest nieskończony. Choć odpowiedni ekwipunek w góry może się przydać i zapewnić Ci pewien rodzaj bezpieczeństwa, są czynniki, których nie da się w żaden sposób wyeliminować i muszą być one dla Ciebie priorytetowe. Wyprawa w góry to pełna ekscytacji i niezapomnianych emocji wycieczka, która może przynieść Ci ogrom pięknych wspomnień. Zimowe górskie wycieczki umożliwiają wspaniałe spędzenie wolnego czasu i wypoczynek psychiczny przez kontakt z przyrodą. Pamiętaj jednak, aby się do nich odpowiednio przygotować. Odpowiedni ekwipunek w góry i ubiór w góry to podstawa, jednak najważniejszy jest zdrowy rozsądek, który zachowasz podczas wędrówki na szlaku. Pamiętaj, Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze!
